04:30 15.09.2023 16+
Рубрика «Чоннуң мерген угаадыы» Тыва Республиканың Национал архиви республикада чарлаттынган эп-каттыжылга чылында Россияның болгаш Тываның хөй нациялыг чоннарының эптиг-демниг чоруун, найыралын, ёзу-чаңчылдарын таныштырар. Буддизмниң үндезиннери. Өг-бүле улустуң билишпейн чорууру. Шажын эртеми-биле алыр болза, харылзааның (тибет Дрельва) үш аңгы кол хевири бар: 1) угаандан харылзаа, 2) чугаа-домактан харылзаа, 3) мага-боттан харылзаа. II. Чугаа домактан билчип харылзажырының буянныг үүлези. Кандыг-даа нарын чаңнын кижи (бир эвес ооң угааны анаа болза) эки-даа, багай-даа талазын көрүп, ылгап билир болганда, кижиниң чугааны хүлээп ап шыдаар байдалын өөренип көрүп тургаш, экини бодап, чымчак чугаа домак-биле сүмележип, шынын чугаалаар болза, бот-боттарын билчир, эки харылзааның тургустуна бээри бүзүрелдиг. Ынчалза-даа чамдык улустар чүгле бодунуу-биле болур. Ындыг чаңын боду бодунга таптыг чедир сайгарып көөр херек. «Сөс сүрерге – сөс үнер, сөөк кагарга – чилиг үнер». Ынчангаш өг-бүле улус кажан-даа бот-боттарын кыжырып, кочулап, карганып, кадыг, каржы-дошкун сөстер-биле сөглешпес болза эки. Чүге дизе кадыг, каржы-дошкун сөстерниң уржуу-биле эки харылзаа тургустунмас. Бирээде, чугааны, чугаалаар сөстерни байдалга болгаш улустуң назы-харынга дүүштүр тургузар. Ийиде, улустуң хөй кезии эвилең-ээлдек, хоюг чымчак, оожум чугаа дыңнаарынга ынак. Ынчангаш өг-бүле улус бот-боттарының аразынга шыдаар шаа-биле ужур-уткалыг болгаш эвилең-ээлдек, хоюг чымчак чугаалажыырын өөренип көөр. Эвилең-ээлдек кижиге эжи-даа, чону-даа ынак болур. Чырык дуза – IV. – Геше Лобсанг Тхуптен. – Өг-буле болгаш амыдырал дугайында мерген угаадыглыг чагыг сумелер. – ООО «Тываполиграф». – Кызыл – 2023. – арыннар 25-29.
38341
Оставить сообщение: