Рекламный баннер 990x90px ban1
81.56
95.48

Рубрика "Республиканың төөгүзү кижилерниң овур-хевирлеринде"

Рубрика "Республиканың төөгүзү кижилерниң овур-хевирлеринде"

Дарыма Киш-Чалааевич Ондар

Тываның алдарлыг улусчу эртемдени, аас чогаалының сураглыг чыыкчызы, чогаалчы 1934 чылдың апрель 10-да Чөөн-Хемчик (амгы Сүт-Хөл) кожууннуӊ ырлап чыдар кара суглуг, маңнык торгу чаткан-даа ышкаш, көгу-шыгы хөлбеңнээн Манчүректиң Үстүү-Чыраалыг-Ой деп черге хөй ажы-төлдүг малчын өг-бүлениң алды уругларының эң улуу бооп төрүттүнген.

Ачазы Киш-Чалаа Чопченеевич (уйгур-ондар, 1902-1970) Манчүректиң Хөлчүктүг сумузунуң сураглыг мөгези (Чалаа-Мөге дижир чораан), аңчы, одучу, тоолчу, каргыраалаар, хөөмейлээр кижи чораан. Авазы Балбыр уруу Серенмаа база-ла Алдан-Маадыр сумузунга төрүттүнген. Хөй ажы-төлдүг өг-бүлениң уруу.

Суг-Аксының чеди чыл школазын, Кызылдың башкы училищезин, совет-партия школазын, Кызылда күрүне башкы институдун дооскан. 1956 чылда Өвүрнүң Саглыга ажылдап тургаш, сураглыг тоолчу Ооржак Чаңчы-Хөөден тоолдар бижип эгелээн. Экспедицияларга, чыыштарга идепкейлиг киржип турганын барымдаалааш, 1966 чылда Н. А. Сердебов Ондар Дарыманы эртем-шинчилел институдунче ажылдаары-биле чалаан. Оон бээр 1990 чылдарга чедир 34 чыл дургузунда ол институттуң аас чогаал болгаш литература секторунга ажылдап келген. Ол үениң дургузунда Дарыма Киш-Чалааевич Тываның бүгү булуңнарынга чедип, аас чогаалын чыып келген.

Дарыма Киш-Чалааевич Ондар – тыва эртемниң база чечен чогаалдың хөгжүлдезинге, ылаңгыя тыва чоннуң эртинези аас чогаалын чыырынга, ону ооң өндүр чаагай үүжезин салгалдарга дамчыдып, суртаалдаарынга үлүг-хуузун киирген база бир онзагай кижилерниң бирээзи. Ооң чыып бижээн чогаалдары күчүлүг болгаш өлүм чок, ылаңгыя аныяк салгалга өртээ турбас белек бооп, төөгүге мөңгези-биле артар.

Аштаза-даа, суксаза-даа

Алдан-Маадыр чуртум херек.

Сургап, чагып, айтып турар

Суртаалдыг-ла авам херек.

Суксаза-даа, аштаза-даа,

Суму төвү чуртум херек

Сургап, чагып, айтып турар

Суртаалдыг-ла авам херек.

Алыс чуртум Алдан-Маадыр

Айдың чырык турар болзун

Арат чоннуң совхозтары

Амыр хөгжүп турар болзун.

38325

Оставить сообщение:

Поделитесь новостями с жителями города
Если Вы стали свидетелем аварии, пожара, необычного погодного явления, провала дороги или прорыва теплотрассы, сообщите об этом в ленте народных новостей. Загружайте фотографии через специальную форму.
Полезные ресурсы