Рекламный баннер 990x90px ban1
81.56
95.48

Тыва куда ёзулалы

Тыва куда ёзулалы

Хүндүлүг чонувус!

Куда ёзулалы – тыва кижиниң үш улуг дойларының бирээзи. Амгы үеде тыва куда ёзулалы бурун ёзу-чаңчылдарывыстан ылгалып турарын, а чамдык куда дүжүрген улустар ыдыктыг дүрүмнерни, чаңчылдарны хажыдып турарын эскерип турар бис.

Амгы үеде куда ёзулалы ийи кезектен тургустунган: келин айтырары, куда дүжүрери.

Келин айтырары.

Амгы үенин куда ёзулалының бирээзи. Ол дээрге уругнуң ада-иезинден оолдуң ада-иези уруун келин кылдыр бээр деп чопшээрелин ап турары. Аас-белээнге азы суй-белекке ыяап-ла: кадак болгаш кыдат сарыг шай, бир хой ужазы кирер турган. Оон ыңай тон шывар пөс-биле дүңзе таакпыны база киирип болур чораан. Анаа хөй эвес, үш-дөрт кижи киржир, харын-да оолдуң чүгле ачазы айтырып каап болур турган.

Амгы үениң сайзыралы-биле уругну айтырып тургаш, дүгдээшкинче кирип турар чаагай ёзулал – келин кыстың чажын ийи чарып чаваглаары.

Куда дүжүрери.

Куда хүнүнден уругнуң ада-иези, чоок төрелдери уругнуң эт-севин, шагның дөрт ээлчээнде кедер хевин, идиктерин, ижер-чиир аъш-чемин ыяк белеткептер, айыткан хүнүнде аъткарарынга шуудадып каар.

Уругнуң ачазынга айыжы деп улуг хемчээлдиг кадакты, кыдат таакпыны, чаңгыс хой ужазын, авазынга сержи деп шала биче кадакты, бүдүн шайны, тон шывар пөс дээн чижектиг белектерни тывыскан соонда эгелээр. Чангыс хой ужазын дөрге салып каар чораан. Хой ужазының салырының утказы чүдел дизе, тыва чоннуң амыдыралы мал-биле холбаалыг болганындан, ол тодуг-догааны, аш-чут чогун илередип турганы болур.

Куданың кол утка-дөзү – өгленип турар уруглары кады чурттааш, аас-кежиктиг, хөй ажы-төлдүг, өөрүшкүлүг болуп, оол биле уругнуң аразында тайбың болгаш бот-боттарын билчирин, амыдыралга таваржы берип болур бергедээшкиннерни ийилээн шыдамыккай эртип ап болурун күзээн, йөрээлдер алгаары болур.

Куда дүшкен черге 37 хар четпээн кижи араганы шуут-ла ижип болбас. 49 хар четкен кижи ийи дугураандан база-ла эрттир арага ижип болбас.

Куда болган черге араганың сөөлгү дашказын эң улуг назылыг кижиге сунар. Ол кырган арагазын дыл бажынга дээртипкеш, илезин отче, хараачаже болгаш дээрже углай чажыптар.

Тыва улустуң ёзу-чаңчылдарындан.

Фоточурукту интернет четкилеринден алган.

38785

Оставить сообщение:

Поделитесь новостями с жителями города
Если Вы стали свидетелем аварии, пожара, необычного погодного явления, провала дороги или прорыва теплотрассы, сообщите об этом в ленте народных новостей. Загружайте фотографии через специальную форму.
Полезные ресурсы